Bài học từ 70 năm trước về bản quyền tác giả

Học giả Đào Duy Anh được  nhắc tới với cuốn sách “Hán Việt Từ Điển”.  Tôi có đọc một bài báo về câu chuyện thái độ hành xử giữa các cụ ngày xưa với nhau liên quan đến bản quyền tác phẩm của công trình nổi tiếng mà không phải ai cũng biết, để ý.Trong Cuốn “ Hán Việt Từ Điển ” theo phân để từ cụ Mãn Hạn Tử, thì chúng ta biết cuốn sách này của cụ Đào Duy Anh được hoàn thành năm 1931 với mong muốn có công cụ tra cứu bản quyền để phục vụ cho nghiện cứu đương thời.

Bài học từ 70 năm trước về bản quyền tác giả

Cho đến năm 1949 , tức 18 năm sau , ông Nguyễn Ngọc Bích Giám đốc Nhà Xuất Bản Minh Tân thấy cuốn “Hán Việt Từ điển” của cụ Đào Duy Anh đã trở nên đặc biệt thông dụng, lên muốn tái bản. Nhưng lại do điều kiện thời ấy khó khăn, nên không không thể liên hệ với Cụ để xin phép.

Cách mà Ông Nguyễn Ngọc Bích lựa chọn là viết thư xin phép rồi in công khai trên từng bản in “Hán Việt Từ điển” trong đợt tái bản của NXB Minh Tân. Trong thư mà Giám đốc Nhà Xuất Bản Minh Tân có đoạn “ Như anh (Đào Duy Anh) đã nhiều lần ngỏ ý, bộ sách nầy còn có thể sửa chữa nhiều để được hợp thời hơn. Nhưng vắng anh, chúng tôi không dám tự tiện chữa một dấu, một chữ, và khi cho in ra, chúng tôi dùng lối chụp hình cho được trung thành với bản in đầu tiên ”.

Phần kết của bức thư công khai, ông Bích có viết “Tuy nhiên, bản quyền của anh, trong công việc tái bản nầy, sẽ được hoàn toàn đảm bảo. Ý anh muốn dùng nó cách nào, tôi cũng chìu theo. Tôi viết bức thơ công khai nầy in trên mỗi quyển, là hy vọng rằng thế nào cũng có một quyển đến tay anh được. Và cũng là trịnh trọng lãnh trách nhiệm của tôi đối với anh vậy”.

Như vậy chỉ cần những tổ chức, các nhân học được chút gì đó trong cách hành xử với chủ sở hữu của tác phẩm như trong câu chuyện 70 năm trước về bản quyền tác phẩm trên, thì bản quyền tác giả sẽ không là bài toán khó khăn. Một câu mà người Việt Nam hay nói“Lời Chào Cao Hơn Mâm Cỗ”. Thì các nhà văn, nhà thơ cần được quyền tôn trọng, hơn cả quyền lợi về thương mại.