Tại sao TPP trở thành điểm nóng trong chiến dịch tranh cử tổng thống Mỹ?
Mỹ tìm kiếm sự ràng buộc chặt chẽ hơn với những nước Thái Bình Dương thông qua thuế suất thấp trong khi tìm phương pháp giảm ảnh hưởng ngày càng lớn của Trung Quốc trong khu vực.
Hiệp định đối tác kinh tế xuyên Thái Bình Dương – TPP, hiệp ước thương mại lớn nhất trong lịch sử sẽ đặt ra một số điều khoản thương mại và đầu tư kinh doanh mới ở Mỹ và 11 quốc gia thuộc vành đai Thái Bình Dương khác. VỚi 12 quốc gia thành viên có GDP hàng năm lên tới gần 28 nghìn tỷ USD, tương đương khoảng 40% GDP toàn cầu và chiếm 1/3 thương mại thế giới.
Tuy nhiên thoả thuận này, yêu cầu cần phải được Quốc hội Mỹ thông qua, chúng lại trở thành điểm nóng trong chiến dịch tranh cử tổng thống Mỹ hiện giờ. TPP cũng bị ứng cử viên của cả 2 đảng Dân chủ và Cộng hoà phản đối như 1 dấu hiệu của chủ nghĩa toàn cầu thất bại và những người Mỹ sẽ bị mất việc làm tại nước ngoài.
Thành quả của những năm thương lượng được kết luận vào cuối năm ngoái với sự chứng thực của 12 nước thành viên. Có thể thấy rằng TPP chính là chiến thắng cho Tổng thống Obama, người đã thúc đẩy chính sách ngoại giao xoay trục về vành đai Thái Bình Dương. Mỹ đang tìm kiếm sự ràng buộc chặt chẽ hơn với những nước Thái Bình Dương thông qua thuế suất thấp trong khi tìm mọi cách giảm ảnh hưởng ngày càng lớn của Trung Quốc trong khu vực. Theo 1 nghiên cứu độc lập, TPP hỗ trợ thúc đẩy tăng thu nhập và xuất khẩu vào Mỹ, ngoại trừ việc làm.
Nhiều thành viên của đảng Dân chủ trước Quốc hội đã lên tiếng lưỡng lự về lợi ích của TPP. Sự phản đối hiệp ước này càng trở nên rõ ràng hơn trong những bài phát biểu của những ứng cử viên đảng Cộng hoà Donald J. Trump, và cả của ông Bernie Sanders khi chỉ ra TPP sẽ làm nhiều người Mỹ mất việc làm cũng như dẫn đến cạnh tranh lương.
Khi còn là Ngoại trưởng Mỹ, ứng cử viên của đảng dân chủ Hillary Clinton cũng từng ủng hộ TPP tuy nhiên trong giai đoạn đầu tranh cử tổng thống, bà cho biết hiệp định đó không hoàn toàn bảo vệ việc làm của người Mỹ.
Những người ủng hộ TPP trong chính quyền và Quốc hội đang nhận ra được khả năng hiệp định này được thông qua quá thấp cho dù người nào trở thành tổng thống. Nhưng, họ vẫn đang hy vọng về khả năng thông qua khi vị Tổng thống Obama sắp mãn nhiệm sau cuộc bầu cử.
Lý do mà TPP gây chia rẽ
Những người ủng hộ cho rằng TPP sẽ mang tới lợi ích cho tất cả các nước liên quan, mở ra cơ hội và giải quyết một số vấn đề trọng điểm của kinh tế thế giới trong thế kỷ thứ 21. Hiệp định đó được viết ra theo đường lối khuyến khích của nhiều quốc gia, thậm chí cả Trung Quốc, ký tên vào.
Trong khi ấy, những người phản đối lại nhìn nhận TPP hầu như chỉ giống kiểu nhường đường kinh doanh, khuyến khích xuất khẩu thêm nhiều việc làm trong ngành sản xuất tới những nước có chi phí lao động thấp. Trong khi đó, hiệp định TPP lại hạn chế cạnh tranh và thúc đẩy giá cả các mặt hàng dược phẩm và các hàng hoá giá trị cao thông qua việc phổ biến tiêu chuẩn Mỹ trong việc bảo hộ sáng chế đến những nước khác. Một điều khoản cho phép những tập đoàn đa quốc gia thách thức quy định và quyết định của toà án trước khi những toà án đặc biệt được tổ chức để hoà giải sự đối đầu căng thẳng.
>>>Dịch vụ đăng ký nhãn hiệu độc quyền tại Việt Nam
TPP, vì sao lại là bây giờ?
Các vấn đề cố hữu của thương mại truyền thống cũng có liên quan. Nước Mỹ hăm hở thành lập 1 thoả thuận thương mại với 5 quốc gia thành viên – Nhật Bản, Malaysia, Brunei, New Zealand và Việt Nam – nhằm củng cố Nafta, thoả thuận hiện tại với Canada và Mexico.
Hơn nữa, những nỗ lực khi thoả thuận thương mại thế giới gặp sự cố ( ví dụ như sự kiện phòng đàm phán Doha của WTO), TPP được quảng bá như 1 tài liệu có cấu trúc mở được viết ra để kết nạp thêm các nước châu Á, và mang đến hình mẫu tiềm năng với các sáng kiến khác đang được vận động, ví dụ như hiệp định đối tác thương mại và đầu tư xuyên Thái Bình Dương (TTIP).
Những chủ đề quan trọng của TPP
Thuế và hạn ngạch:
Được sử dụng trong thời gian dài nhằm bảo hộ các ngành trong nước khỏi sự cạnh tranh của loại hàng hoá giá rẻ đến từ nước ngoài, thuế nhập khẩu từng là 1 biện pháp, cùng với sự hỗ trợ của chính sách thương mại đã mang tới phần lớn nguồn thu cho Bộ Tài chính Mỹ vào thế kỷ thứ 19. Sau Đại suy thoái và Đại chiến II, nước Mỹ dẫn đầu trong xu hương tự do thương mại.
Hiện nay, dù vẫn tồn tại nhưng Mỹ và hầu hết những nước phát triển có ít biểu thuế hơn so với trước đây. Như, Mỹ sẽ bảo hộ thị trường đường trong nước trước những nhà cung cấp nước ngoài giá rẻ và áp thuế lên giầy nhập khẩu, trong khi Nhật Bản đánh thuế cao những mặt hàng nông nghiệp như gạo, thịt bò và sữa. Do đó, TPP là nỗ lực tạo ra khu vực tự do thương mại ở vành đai Thái Bình Dương.
Môi trường, lao động cũng như tiêu chuẩn sở hữu trí tuệ:
Mỹ nhấn mạnh thoả thuận TPP tìm kiếm những sân chơi bình đẳng thông qua áp đặt tiêu chuẩn lao động và môi trường khắt khe với một số đối tác giao dịch cũng như giám sát quyền sở hữu trí tuệ.
Vấn đề thông tin:
TPP cũng hướng tới giải quyết một số vấn đề nổi lên từ khi các thoả thuận trước đã được thương lượng. Một là các nước thống nhất không đóng cửa trao đổi thông tin xuyên biên giới qua mạng internet, và không yêu cầu bắt buộc đặt máy chủ (server) tại 1 quốc gia nếu muốn thực hiện kinh doanh ở quốc gia đó. Đề xuất này đã gây ra những quan ngại từ một số nước bao gồm Australia do xung đột với quyền riêng tư và những quy định về lưu trữ thông tin cá nhân ở nước ngoài.
>>> Tìm hiểu về nhãn hiệu
>>> Họp cấp cao giữa Cục Sở hữu trí tuệ và Tổng cục Sở hữu trí tuệ Hàn Quốc
Dịch vụ:
Một mục tiêu khác của TPP chính là củng cố cơ hội trong những ngành dịch vụ, chiếm phần lớn 1 việc làm tư nhân trong nền kinh tế Mỹ. Nước Mỹ có những lợi thế cạnh tranh là nhiều loại hình dịch vụ bao gồm cả vềtài chính, kỹ thuật, phần mềm, giáo dục, luật pháp và công nghệ thông tin. Mặc dù các dịch vụ không phải là đối tượng áp thuế, tuy nhiên yêu cầu quốc tịch và hạn chế đầu tư đang được nhiều nước đang phát triển sử dụng nhằm bảo hộ kinh doanh trong nước.
Những lĩnh vực do Nhà nước điều hành:
Mỹ đã thảo luận về những nhu cầu giải quyết vấn đề ưu đãi dành cho các doanh nghiệp nhà nước – dù chính phủ trực tiếp hoặc gián tiếp sở hữu. Mặc dù Việt Nam và Malaysia có nhiều doanh nghiệp như thế, và Mỹ cũng có một số (ví dụ Fannie Mae và Postal Service). Thoả thuận cuối cùng bao gồm những điều khoản tìm kiếm sự đảm bảo cạnh tranh và thái độ trung lập trong khi đó vẫn mở cửa với khả năng Trung Quốc chấp nhận tham gia hiệp định.
Trung Quốc không tham gia đàm phán
Trung Quốc nhìn nhận TPP với một thái độ quan ngại khi xem đây là mối đe doạ tiềm tàng khi Mỹ cố gắng thắt chặt mối quan hệ với các đối tác châu Á. Nhưng những nhà lãnh đạo Trung Quốc cũng để ngỏ khả năng có thể tham gia TPP. Cùng lúc đó, thoả thuận TPP cũng mang đến cho Trung Quốc một số lá chắn do nước này đang theo đuổi các thoả thuận thương mại riêng trong khu vực ví dụ như sáng kiến Con đương tơ lụa tại Trung Á.
Những quan chức Mỹ trong khi làm rõ về khả năng nhìn nhận TPP như 1 nỗ lực vượt qua ảnh hưởng của Trung Quốc ở châu Á cũng cho biết họ hy vọng về khả năng mở rộng của hiệp định sẽ khuyến khích Trung Quốc tham gia, cùng với các đối tác kinh tế quan trọng khác như Hàn Quốc.
Bóng đen Nafta và tranh cãi tại Washington
Nafta được cựu Tổng thống Bill Clinton ký vào năm 1993 góp phần vào sự bùng nổ thương mại giữa Mỹ với Canada và Mexico. Cả 3 nước đều thúc đẩy xuất khẩu hàng hoá và dịch vụ nhiều hơn vào 2 nước còn lại, đầu tư xuyên biên giới tăng, và kinh tế Mỹ có thêm 2 triệu việc làm kể từ đó. Tất nhiên mọi kết quả được quy về nhờ Nafta, nhưng lợi ích lại không được chia đều.
Giá trị thặng dư thương mại của Mỹ với Mexico không lớn và nhanh chóng chuyển thành thâm hụt thương mại với khoảng 50 triệu USD mỗi năm kể từ khi ký thoả thuận Nafta được ký. Các chỉ trích về Nafta cũng cho thấy tăng trưởng việc làm tại Mỹ không bù lại số người mất việc làm tại Canada và Mexico. Hơn nữa, khoảng 700 nghìn việc làm ở Mỹ bị xoá sổ hay thay thế cũng vì Nafta.
Nafta cũng là 1 thắng lợi đáng kể với cựu tổng thống Clinton sau khoảng thời gian khó khăn vì những tranh cãi trong quốc hội. Ông Clinton lúc ấy chỉ giành được vừa đủ số phiếu ủng hộ của đảng Dân chủ để thông qua hiệp định với 234 phiếu so với 200 phiếu tại Hạ viện và 61 phiếu so với 38 phiếu ở Thượng viện.
Tổng thống Obama có thể sẽ lặp lại với chiến thắng tương tự bởi vì khi làm việc với lãnh đạo đảng Cộng hoà tại Thượng viện và Hạ viện, ông đã giành được phán quyết thông qua cuối cùng. Đây chính là bước quyết định cho phép Nhà Trắng đại diện trước Quốc hội cho phép 1 cuộc bỏ phiếu trực về vấn đề này mà không cần có sự điều chỉnh gì.
Tuy nhiên quy trình pháp lý có thể kéo dài hơn do nhiều thành viên đảng Dân chủ cũng như những nhóm tiến bộ và nhóm liên minh vẫn kịch liệt phản đối TPP.
Theo: cafef.vn
