Thực hư chuyện bán bún bò Huế thì phải đến Huế xin phép?
Quy chế quản lý và sử dụng nhãn hiệu “Bún bò Huế” vừa mới được ban hành nhưng đang gây ra nhiều bức xúc. Các chuyên gia cũng đưa ra nhiều ý kiến trái chiều về quy chế này.
Quy chế đó vừa được ông Phan Ngọc Thọ, phó chủ tịch thường trực Ủy ban nhân dân tỉnh Thừa Thiên – Huế ký ban hành vào ngày 13-7-2016.
Ý kiến trái chiều
TS Trần Đức Anh Sơn – nhà nghiên cứu văn hóa Huế – cho biết: “Bún bò Huế vừa là món ăn, vừa là di sản văn hóa phi vật thể, do những thế hệ người Huế sáng tạo, thực hành và trao truyền cho những đời sau từ hàng trăm năm nay; được người Việt Nam ở khắp nơi trên thế giới (và cả những người nước ngoài) tiếp nhận và thực hành một cách rất tự nhiên từ hàng trăm năm nay; hoàn toàn không phải là những sản phẩm công nghiệp, không phải là thứ mà 1 cá nhân, một tổ chức hay 1 địa phương độc quyền chiếm dụng quyền sở hữu trí tuệ.”
“Giả sử quyết định của Ủy ban nhân dân tỉnh Thừa Thiên – Huế có căn cứ pháp lý và có hiệu lực thì đây là 1 quyết định bất khả thi, vì tỉnh Thừa Thiên – Huế sẽ không thể có đầy đủ nhân lực và tài lực để giám sát việc thực thi quyết định này” – TS Sơn nói.
Trong khi ấy, chuyên gia truyền thông Nguyễn Đình Thành có ý kiến khác: “Tôi hiểu quy chế này là lời mời tham gia một cách tự nguyện dành cho những người nào đã, đang và muốn kinh doanh món bún bò Huế theo tiêu chuẩn này.”
Ông Thành chia sẻ: “Tôi đánh giá đây là một sáng kiến tốt của những nhà quản lý, đem lại những lợi ích thiết thực cho quý khách hàng, người bán hàng, các nhà cung cấp và những đơn vị trung gian. Như với khách hàng, họ có các dấu hiệu để nhận biết những cửa hàng đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm và tính chính hiệu của những sản phẩm họ dùng. “Bún bò Huế” dựa theo quy định ở đây chỉ là một trong các phong cách chế biến. Không nên “đồng phục hóa” hoặc ép buộc các cơ sở kinh doanh tham gia và qua đó đánh mất tính đa dạng và bí quyết nhà nghề của những hộ kinh doanh món ăn này.”
“Về mặt truyền thông, thương hiệu, đây là bước đi táo bạo mở đường cho việc tạo ra mô hình khai thác các thương hiệu vùng miền” – Ông Thành đánh giá.
>>> Muốn bán bún bò Huế thì phải đến Huế xin phép?
Gây nhầm lẫn, nhãn hiệu chưa được bảo hộ
Trong khi đó, luật sư Châu Huy Quang cho rằng quyết định số 761/QĐ-BKHCN ngày 9-4-2013 của Bộ Khoa học – công nghệ có những quy định việc tạo lập, quản lý và phát triển nhãn hiệu chứng nhận đối với những sản phẩm dịch vụ “Bún bò Huế” của tỉnh Thừa Thiên – Huế.
Đây là một trong các nội dung thuộc dự án mà trung ương ủy quyền cho địa phương quản lý, thuộc những chương trình hỗ trợ phát triển tài sản trí tuệ để tuyển chọn trong 2 năm 2014-2015 của Bộ Khoa học – công nghệ.
Điều đó dường như củng cố hơn cơ sở của quyết định của Ủy ban nhân dân tỉnh Thừa Thiên – Huế, một địa phương nổi tiếng du lịch, khi ban hành quyết định số 1623/QĐ-UBND quy định cụ thể quyền, nghĩa vụ và trách nhiệm của những chủ thể về việc quản lý và sử dụng nhãn hiệu “Bún bò Huế” trên phạm vi cả nước, cũng như những điều kiện liên quan để được sử dụng loại nhãn hiệu này.
Mặc dù vậy, theo tôi, điểm mấu chốt cần làm rõ là quyền sở hữu nhãn hiệu “Bún bò Huế” nếu có thì thuộc về người nào?
Trường hợp UBND là chủ sở hữu hợp pháp, UBND có những quyền tương ứng của chủ sở hữu đối với nhãn hiệu của mình, bao gồm quyền cho người khác khai thác, sử dụng nhãn hiệu của mình.
Về điểm đó, cần chứng minh thế nào là chủ sở hữu của nhãn hiệu hợp pháp, ví dụ thông qua văn bằng chứng nhận đăng ký nhãn hiệu do Cục Sở hữu trí tuệ cấp.
Hơn nữa, xét thấy do UBND không phải là 1 đơn vị kinh tế nên liệu việc sở hữu 1 nhãn hiệu thuộc nhóm hàng ăn uống có phù hợp không cũng cần phải xem lại.
Dữ liệu công khai của Cục Sở hữu trí tuệ hiện tại không thể hiện thông tin đăng ký chủ sở hữu về nhãn hiệu “Bún bò Huế”. Đối với trường hợp nhãn hiệu trên hiện chưa được cấp phép bảo hộ cho bất kỳ người nào (khả năng cao), nên việc cơ quan nhà nước ban hành quy chế về quản lý và sử dụng nhãn hiệu này là có thể xảy ra.
Không thể tự nhận chủ sở hữu đối với nhãn hiệu
Luật sư Lê Cao cho rằng theo quy chế quản lý và sử dụng nhãn hiệu chứng nhận “Bún bò Huế” mà UBND tỉnh Thừa Thiên – Huế vừa ban hành thì đơn vị này đã tự cho rằng mình là chủ sở hữu của quyền sở hữu đối với thương hiệu “Bún bò Huế”.
Nhưng sự tự nhận này trái Luật sở hữu trí tuệ. Chúng tôi cho rằng để giữ gìn giá trị truyền thống của thương hiệu “Bún bò Huế”, chính quyền Thừa Thiên – Huế có thể hướng dẫn, hỗ trợ các tổ chức, cá nhân xây dựng nghiêm túc hơn sản phẩm “Bún bò Huế” để đăng ký chỉ dẫn địa lý cho thương hiệu này.
Từ đó có các kế hoạch khuyến khích sử dụng thương hiệu “Bún bò Huế” một cách hữu hiệu, nhằm gìn giữ và phát triển giá trị đặc biệt của thương hiệu này.
Nếu chúng ta muốn gìn giữ giá trị văn hóa ẩm thực do nhân dân tạo ra mà bằng cách cưỡng ép hành chính tùy tiện sẽ không được nhân dân ủng hộ, đó là điều rất đáng lo ngại.
Ủy ban nhân dân được quyền đăng ký và sở hữu
Ngược lại, luật sư Nguyễn Thế Truyền lại có ý kiến khác. Ông cho rằng Ủy ban nhân dân tỉnh Thừa Thiên – Huế tuy không phải đơn vị sản xuất tuy nhiên là đơn vị quản lý có quyền đăng ký và sở hữu nhãn hiệu chứng nhận này. Nhãn hiệu chứng nhận là 1 loại nhãn hiệu mà UBND được quyền đăng ký và sở hữu.
Tôi thấy đây chính là hướng đi chuẩn và tốt để từ bỏ cách làm ăn manh mún, cùng xây dựng để tạo nên một thương hiệu mạnh.
Người dân, hộ kinh doanh cá thể cũng nên có cách suy nghĩ khác với tập quán. Việc dùng chung 1 nhãn hiệu sẽ mang lại hiệu quả hơn và việc trả phí khi sử dụng nhãn hiệu đó cũng là cách làm văn minh.
Cái mà tôi băn khoăn là đơn vị sở hữu nhãn hiệu mạnh như vậy có cách nào để khai thác, thúc đẩy, giám sát nó hiệu quả không?
Còn ý kiến cho rằng Ủy ban nhân dân Thừa Thiên – Huế đăng ký độc quyền nhãn hiệu “Bún bò Huế” là không phù hợp, tôi cho rằng đó là cách suy luận có lẽ do chưa đọc kỹ nên mới hiểu vậy.
Bởi độc quyền là 1 khái niệm khác, còn ở đây UBND tỉnh Thừa Thiên – Huế chỉ là đơn vị sở hữu, quản lý. Nếu cơ sở nào đầy đủ điều kiện đăng ký thì đơn vị này cho đăng ký, và chỉ các đơn vị được cấp và sử dụng nhãn hiệu mới chịu được sự điều chỉnh của quy chế này.
>>>Đăng ký nhãn hiệu độc quyền tại Việt Nam
>>>Dịch vụ đăng ký logo độc quyền tại Việt Nam
